Thạc sĩ Bác sĩ Huỳnh Phương Thanh – Chuyên khoa Cơ xương khớp, Phòng khám đa khoa Vạn Phước Cửu Long thông qua bài viết dưới đây đã có những chia sẻ dễ hiểu và chi tiết về vai trò của dinh dưỡng trong điều trị bệnh Loãng xương – từ cơ chế bệnh sinh, tầm quan trọng của các dưỡng chất cho xương đến hướng dẫn chế độ ăn uống và lối sống phù hợp. Từ đó, giúp người đọc hiểu đúng về bệnh Loãng xương, chủ động chăm sóc sức khỏe xương khớp từ sớm, đồng thời nâng cao nhận thức cộng đồng trong việc phòng ngừa gãy xương và suy giảm chức năng vận động ở người cao tuổi
Loãng xương là một bệnh lý xương khớp thường gặp, đặc biệt ở người lớn tuổi và phụ nữ sau thời kỳ mãn kinh. Khi mật độ khoáng trong xương suy giảm, cấu trúc xương trở nên yếu và dễ gãy dù chỉ với những chấn động nhẹ
Một chế độ dinh dưỡng hợp lý đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc hỗ trợ điều trị và phòng ngừa loãng xương. Vậy người bệnh Loãng xương nên ăn gì, kiêng gì để giúp xương chắc khỏe, giảm nguy cơ gãy xương. Bài viết sau, Thạc sĩ Bác sĩ Huỳnh Phương Thanh sẽ cung cấp đến người đọc những thông tin đầy đủ và dễ hiểu
Loãng xương là gì? Nguyên nhân và hậu quả cần lưu ý
Loãng xương là quá trình mất dần mật độ khoáng chất của xương, dẫn đến việc xương trở nên yếu và dễ bị gãy hơn bình thường. Đây là một bệnh lý âm thầm, thường không có dấu hiệu rõ ràng cho đến khi xảy ra gãy xương
Nguyên nhân gây ra Loãng xương có thể đến từ nhiều yếu tố:
- Yếu tố di truyền
- Suy giảm nội tiết tố, đặc biệt là estrogen ở phụ nữ sau mãn kinh
- Thiếu canxi và vitamin D trong chế độ ăn hàng ngày
- Lối sống ít vận động
- Sử dụng thuốc dài hạn, chẳng hạn như corticoid
Loãng xương thường dẫn đến gãy xương ở các vị trí quan trọng như hông, cột sống và cổ tay. Hệ quả của những tổn thương này không chỉ là đau đớn kéo dài mà còn làm giảm khả năng vận động, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống và thậm chí có thể tăng nguy cơ tàn tật nếu không được điều trị đúng cách
Vai trò quan trọng của chế độ dinh dưỡng trong điều trị Loãng xương
Dinh dưỡng là yếu tố then chốt trong việc duy trì sức khỏe xương, đặc biệt đối với người đang mắc bệnh loãng xương. Một chế độ ăn uống hợp lý, đầy đủ và cân đối không chỉ giúp làm chậm quá trình mất xương mà còn hỗ trợ làm giảm các triệu chứng của loãng xương, ngăn ngừa gãy xương và cải thiện sự phục hồi sau khi bị gãy xương
Đối với người bệnh loãng xương, việc bổ sung đúng và đủ các dưỡng chất cần thiết là điều bắt buộc. Trong đó, canxi, vitamin D, protein, magiê cùng nhiều vitamin và khoáng chất khác là những yếu tố quan trọng giúp tái tạo cấu trúc xương, tăng cường mật độ xương và giữ cho hệ xương khớp luôn chắc khỏe
Việc kết hợp dinh dưỡng hợp lý cùng lối sống lành mạnh là điều bệnh nhân loãng xương cần đặc biệt chú ý để góp phần nâng cao hiệu quả điều trị và phòng ngừa biến chứng loãng xương
Những dưỡng chất cần thiết giúp xương chắc khỏe dành cho bệnh nhân loãng xương
Việc bổ sung đầy đủ các dưỡng chất thiết yếu là yếu tố quyết định giúp người bệnh loãng xương cải thiện mật độ xương, giảm nguy cơ gãy xương và tăng cường khả năng hồi phục
Canxi – Nền tảng cho hệ xương chắc khỏe
Canxi là thành phần chính cấu tạo nên xương, chiếm khoảng 99% lượng canxi trong cơ thể. Thiếu canxi là một trong những nguyên nhân chính gây loãng xương, vì khi cơ thể thiếu canxi, xương sẽ mất đi một phần khoáng chất, dẫn đến tình trạng xương yếu hơn.
Lượng canxi cần thiết: Người trưởng thành cần khoảng 1000-1200 mg canxi mỗi ngày, tùy theo độ tuổi và giới tính. Phụ nữ sau mãn kinh và người cao tuổi có nhu cầu canxi cao hơn.
Nguồn thực phẩm giàu canxi:
- Các sản phẩm từ sữa như sữa, phô mai, và sữa chua.
- Các loại rau xanh đậm như cải bó xôi, cải thìa, rau mầm, cải xoăn.
- Các loại hạt như hạt chia, hạt vừng, hạnh nhân.
- Cá mòi, cá hồi và các loại hải sản khác.
Vitamin D- Chìa khóa hấp thu canxi
Vitamin D giúp cơ thể hấp thu canxi hiệu quả. Nếu thiếu vitamin D, dù có bổ sung đủ canxi, cơ thể vẫn không thể sử dụng tốt lượng canxi đó. Thiếu vitamin D cũng là một yếu tố nguy cơ chính dẫn đến loãng xương.
Lượng vitamin D cần thiết: Người trưởng thành cần khoảng 600-800 IU (đơn vị quốc tế) vitamin D mỗi ngày, và đối với người cao tuổi, lượng này có thể lên tới 1000 IU.
Nguồn thực phẩm giàu vitamin D:
- Cá béo như cá hồi, cá thu, cá trích.
- Các thực phẩm bổ sung vitamin D như sữa, nước cam, ngũ cốc.
- Nấm (như nấm hương, nấm maitake) cũng là nguồn thực phẩm chứa vitamin D.
- Ánh sáng mặt trời là nguồn chính giúp cơ thể tổng hợp vitamin D tự nhiên.
Protein – xây dựng và bảo vệ cấu trúc xương
Protein không chỉ cần thiết cho cơ bắp mà còn đóng vai trò giữ hệ xương vững chắc. Một chế độ ăn thiếu protein có thể làm giảm mật độ xương và gia tăng nguy cơ gãy xương.
Nguồn thực phẩm giàu protein:
- Thịt nạc, cá, trứng, đậu, các loại hạt, và sữa.
- Các thực phẩm từ đậu nành như đậu phụ và sữa đậu nành.
Magiê – Khoáng chất hỗ trợ hấp thu canxi
Magiê là một khoáng chất quan trọng trong việc duy trì sức khỏe xương, giúp cải thiện khả năng hấp thu canxi và hỗ trợ quá trình tái tạo xương.
Nguồn thực phẩm giàu magiê:
- Các loại hạt (hạt hạnh nhân, hạt dẻ cười), hạt chia, hạt vừng.
- Rau lá xanh như cải bó xôi, bông cải xanh.
- Ngũ cốc nguyên hạt, chuối, đậu lăng.
Vitamin K – Giữ xương chắc và khỏe
Vitamin K đóng vai trò trong việc giúp xương duy trì sự vững chắc bằng cách hỗ trợ sản xuất các protein cần thiết cho sự tái tạo xương.
Nguồn thực phẩm giàu vitamin K:
- Các loại rau xanh như cải xoăn, cải bó xôi, bông cải xanh.
- Thịt, trứng, và các sản phẩm từ sữa.
Phospho – Hỗ trợ hình thành cấu trúc xương
Phospho là thành phần cấu tạo xương cùng với canxi, đây là khoáng chất quan trọng trong việc cấu trúc xương. Mặc dù cơ thể cần phospho, nhưng việc tiêu thụ quá mức phospho từ thực phẩm chế biến sẵn và nước ngọt có gas có thể ảnh hưởng đến sự cân bằng canxi-phospho trong cơ thể, gây hại cho xương.
Khuyến nghị: chúng ta nên hạn chế sử dụng thực phẩm nhiều phospho nhân tạo để duy trì tỷ lệ canxi – phospho hợp lý
Những thực phẩm người bị loãng xương nên hạn chế
Bên cạnh việc bổ sung đầy đủ những dưỡng chất cần thiết, người bệnh loãng xương cũng cần đặc biệt lưu ý đến những loại thực phẩm có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe xương, có thể làm giảm khả năng hấp thu dưỡng chất hoặc gây hại cho sức khỏe xương. Dưới đây là những nhóm thực phẩm cần được hạn chế trong chế độ ăn hàng ngày
- Thực phẩm chứa nhiều muối: Tiêu thụ quá nhiều muối có thể làm tăng sự bài tiết canxi qua nước tiểu, làm giảm mức canxi trong cơ thể. Do đó, bệnh nhân loãng xương nên giảm tiêu thụ thực phẩm chứa nhiều muối như thức ăn chế biến sẵn, snack mặn, thực phẩm đóng hộp.
- Rượu bia: Uống rượu bia nhiều có thể làm giảm mật độ xương, gây tổn hại đến hệ thống xương và làm suy giảm khả năng hấp thu canxi.
- Caffeine: Caffeine có thể làm giảm khả năng hấp thu canxi và gia tăng sự bài tiết canxi qua nước tiểu. Bệnh nhân loãng xương nên hạn chế tiêu thụ các đồ uống chứa caffeine như cà phê và trà.
- Thực phẩm có nhiều đường và chất béo bão hòa: Các thực phẩm này có thể làm gia tăng tình trạng viêm trong cơ thể, góp phần làm giảm sức khỏe xương.
Lối sống lành mạnh – Chìa khóa hỗ trợ điều trị loãng xương
Bên cạnh chế độ dinh dưỡng đầy đủ và hợp lý, một lối sống lành mạnh đóng vai trò rất quan trọng trong việc ngăn ngừa tiến triển bệnh, cải thiện sức mạnh xương và tăng chất lượng cuộc sống cho người bệnh. Dưới đây là những thay đổi mà người bệnh loãng xương cần chú ý và áp dụng vào cuộc sống hàng ngày:
- Tập thể dục thường xuyên: Các bài tập như đi bộ, bơi lội, tập yoga và các bài tập tăng cường cơ bắp có thể giúp cải thiện mật độ xương và giảm nguy cơ gãy xương.
- Bỏ thuốc lá: Hút thuốc có thể làm giảm mật độ xương và làm tăng nguy cơ loãng xương.
- Tăng cường ánh sáng mặt trời: Ánh sáng mặt trời giúp cơ thể tổng hợp vitamin D, một yếu tố quan trọng trong việc duy trì sức khỏe xương.
- Chế độ dinh dưỡng là yếu tố quan trọng trong việc điều trị và phòng ngừa loãng xương. Bệnh nhân cần bổ sung đầy đủ các dưỡng chất như canxi, vitamin D, protein, magiê, và các khoáng chất khác để duy trì xương chắc khỏe. Đồng thời, cần tránh các thực phẩm gây hại cho xương và thực hiện lối sống lành mạnh để hỗ trợ quá trình điều trị. Sự kết hợp giữa chế độ ăn uống hợp lý và lối sống khoa học sẽ giúp bệnh nhân loãng xương cải thiện sức khỏe xương và giảm thiểu các nguy cơ liên quan đến bệnh lý này.
